Irimo, naturak eta historiak bat egiten duten Urretxuko mendia

Urretxuarren mendi kutuna da Irimo (902 m.), baita haren oinetan dauden Lizarriturri eta Iturraundi iturriak ere. Santa Barbarako ermitan hasi eta bukatzen den ibilbide zirkular honek Irimoko gurutzetik Meakara arteko gailurreria guztia zeharkatzen du. Duela berrehun urte soldadu frantsesek eta erregeek ere erabiltzen zituzten bideok, Europarako bidea paraje hauetatik igarotzen baitzen, Ipeñarrieta jauregia lekuko.

1540. urterako eraikita zegoen Santa Barbarako baseliza ondotik abiatzen da ibilbide zirkular hau, 600 metro pasatxoko altueran. Martin Elizaldekoa eta Miguel Altzolakoa zumarragar arotzek egin zuten ermitaren zurezko lana. Haritzen gerizpean bidean abiatu eta berehala, Ipeñarrieta jauregi-baserria dago eskubitara, XVI-XVII. mendeetan hainbat gortesauren bizitoki eta bidaiari entzutetsuen ostatu izandakoa.

Iturraundiko hegian eskubira eginez Lizarriturri iturrira iristen da (712 m.). Urretxuko gazte talde batek Txindoki Mendigoizaileen Taldea izeneko elkartea sortu zueen 1935ean, eta hurrengo urtean, 1936ko ekainaren 28an, Lizarriturri inguruan isurtzen ziren urak bideratzeko iturria eraiki zuten inguruko baserritarren laguntzarekin. 1986ean, 50 urtera, beste plaka bat jarri zuten Urretxuko Mendigoizaleek. Emari handiko iturria da.

Irimoko aterpea eta gurutzea

Ibilbidearen lehen kilometroa osatuta, eta bidezidorrez betetako pinudi baten gora Urkieta da hurrengo helburua (794 m.). Handik, ehun metroko desnibela gaindituz, Irimoko aterpe eta burdinazko gurutzera ailegatzen da (852 m.). Auzolanean egin zuten baserritarrek eta kaletarrek, hilabete eskasean. 1955ko abuztuaren 4an hasi ziren eraikitzen 67.000 pezetako aurrekontuarekin, eta omenaldi xume bat eginez bukatu zuten 1955ko irailaren 11n. Begiratoki aparta da. Bigarren kilometro ere, eginda.

Zazpi puntuak lotzea da hurrengoa: Irimoko gailurra (902 m.), Trintxuleku (866 m.), Mugarrisakon parajea (823 m.) eta Meaka (833), besteak beste. Inguruko horretan eraiki nahi duten zentral eolikoari buruzko informazio-protesta kartelak topatuko ditu mendizaleak. Hortik aurrerakoa jaitsiera da guztia, mendi eta baso pistei jarraituz. Arkaitzeta, Sasiola eta Iturraundiko iturria igarota, ibilbidearen lehen zatiarekin bat egiten du bideak Santa Barbarara iristeko.