Denok ezagutzen dugu Idiazabal Gazta. Ia denoi gustatzen zaigu; bere zapore sarkorra, bere ñabardurak. Baina badakigu nola egiten den? Badakigu non egiten den? Zergatik deitzen da Idiazabal gazta? Tradizioz egiten jarraitzen al da? Nola egiten zuten gazta antzina artzainek beren sena eta naturaren ezagutza jarraituz?
Orain, tresna eta ontzi guztiak plastikozkoak edo altzairuzkoak dira, baina garai batean guztiak egurrezkoak izaten ziren, artzainek modu errazenean lor zezaketen materiala baitzen. Interpretazio Zentroan gazta egiteko erabili izan diren moldeak, malatxa, txurka, kaikua eta beste elementu batzuk ikus daitezke.
Kaikua eta txurka
Kaikuari [argazkia] buruz hitz egiten dugunean, ezin ditugu ahaztu barruan jartzen ziren osin-hostoak, iragazki natural gisa erabiltzen zirenak
zikinkeria-hondarrak haiei itsatsita gera zitezen, eta esnea garbi geratzeko, inolako zikinkeriarik gabe eta gazta egiteko prozesua hasteko ezin hobeto. Naturaren beste elementu bat, artzainek erabiltzen zutena.
Luis Katarain artzainak, Idiazabalen jaiotako artzain handienetako batek eskuz egindako txurkak ikusgai daude baita ere. Baina zer da txurka bat? Ontzi nagusiaren gainean jartzen den egurra. Bertan gazta zapaltzen da gatzura kentzeko. Gatzura txerriei eta beste animalia batzuei ere ematen zieten, elikatzen laguntzeko. Artzainak dena aprobetxatzen saiatzen ziren.
Gatzagia
Bisitariei arreta gehien ematen dieten elementuen artean gatzagi naturala dago, esne-arkumearen urdaila. Nor konturatuko zen animaliaren zati honek esnea mamitzeko balio ziela?
Eskura zuten zerbait zen, baina aurkikuntza ikusgarria izan zen, esne-bizitza luzatzeko eta esnearen betierekotasuna lortzeko aukera eman ziena.
Baina esnea mamitzeko beste modu batzuk ere badaude; leku batzuetan landare-jatorriko gatzagia erabiltzen da, karduaren landarea. Horrela mamitutako gaztek zapore desberdinak dituzte, eta horien artean puntu mingots bat nabarmentzen da, belar hezea duena.
Idiazabal Gaztaren museoa
Baina oraindik elementu eta sekretu gehiago daude jaki honekin lotuta. Idiazabal Gaztaren Museoan itxarongo zaituztegu gazta puska eder batekin. On egin
