Monica Leiva • Kazetaria
Garai batetik hona, Errusiarekin balizko erabateko gerra izatera prestatzen gaituzten mezuak areagotzen ari dira. Kezkagarria da Europaren berrarmatzea errealitate baita. Hala ere, mehatxua zehazteaz gain, gerra pairatu izan duen pertsona batek nekez defenda dezake bere kausa. Sarritan, gerrekin amaitu ote daitekeen galdetzen diogu gure buruari. Egia esan, gerra zein bakea kulturaren emaitzak dira, giza erabakien eta gizarte-ahaleginen emaitzak. Gerra, bakea bezala, erabaki bat da.
2011ko udaberrian, Siriako gerraren hasierako iraultza-fasearen berri eman nuen. «Odol gehiago behar dugu». Tiroketetatik bizirik atera ziren armarik gabeko manifestari mutil gazteek hala zioten. Gazte askok lelo horrekin bat egin zuten. Asko ziren askatasuna, bakea, demokrazia konkistatzeko beraien heriotzaren erabileraren konbentzimendu hori adierazten zutenek. Adierazpen horiek entzunda, gaitz kultural baten biktimak zirela iruditzen zitzaizkidan, mistika maskulinoak xarmatuta. Betty Friedanen mistika femeninoa gizontasunaren molde moralaren ifrentzua izango litzateke, kontakizun epikoak, legeak, doktrina erlijiosoak: bortxa eta menderatzea erabiltzea gatazkari aurre egiteko modu maskulino gisa.
Unibertsala da. Pentsatu. Adibidez, noiz hasten da Gazako sarraskia? Non? Joan den urrian edo gure arma-fabriketan? Europako juduen aurkako hogei mendetako pogromotan? Errekonkistaren kontakizun heroikoetan? Espainia Inperiala eta munduaren kolonizazioa goresten duten gure plazetako monumentuetan? Guk ere indarkeria normalizatzen eta legitimatzen dugu. Hamar urteko edozein haurrek gure komunikabideetan dagoeneko 20.000 indarkeriazko heriotza ikusi ditu. Indarkeria idealen, nazionalismoen, fanatismo erlijiosoen, matxismoen izenean. Onartzen dugu arerio politikoen deskalifikazioa, bekatiboak sortzea edo lintxamendua sare sozialetan. Gudaren kultura instituzionala nekazaritza iraultzan eratu zen, duela 7.000 urte; iraultza industrialak suntsipen handiko tresnez hornitu zuen.
Bakea gerra baino zailagoa da. Egoteko modu bat da, «bokazio bat», Maria Zambranok zioen bezala. Indarkeria baztertzea eta gatazkak aukera eta lankidetza bihurtzea da; konstantzia eta kontzientzia, elkarrizketa eta konpromiso pertsonala eskatzen ditu. Munduko bakea pertsona bakoitzean, familietan, lantegietan hasten da. Jalil Yibranek Profeta liburuan dioen bezala: «Eta tirano bat kargutik kendu nahi baduzue, saia zaitezte lehenik bere tronua, zuen baitan eraikia dagoena, suntsitua izatea».
