Ardi gazta
Xegun Altolagirre • Gidoilaria eta sortzailea
Aizkorriren magalean, lainoa sartzen ari da. Unaik sua piztu, eta eguna lurrunaren arabera neurtzen du. Artzaina da, aita eta amona izan ziren bezala. Gazta egiten du ardi latxaren esnearekin, jakina. Baina Unaik badu eragozpen txiki bat: laktosarekiko intolerantea da. Hala izanda ere, berak amonaren eta aitaren pausoak jarraitu nahi zituen eta gazta egiten du. Ezin du gazta dastatu, baina beste zentzumenekin egiten du lan.
Aitak erakutsi zion moldea entzuten. Prentsan zanpatzean aireak ate zahar baten hotsaz ihes egiten badu, nahiko lan; baina soinua muxu goxo baten antzekoa bada, ondo doa. Gero dator gesala, lehortzea eta ketua. Ez da ahorik, baina badu arima: belarria eta sudurra; begiak itxi eta gaztaren aroma dator oraindik ireki ez den gutunaren antzera.
Gaztak arnasa hartzen duen jakiteko Itziar du, ondoko baserriko laguna, dastamena zorrotza du. Unaik Itziarren ahotan dantza egingo duen gazta xafla xamur ebaki du. Honek ez du berehala «goxo dago» esango. Begiak itxi eta barrua entzungo du. «Bada larre bat, txilar itzala. Eskertuko du pago ketan beste lokuluxka bat». Unaik esker onez onartu du.
Azokan, bere errituala beste bat da. Isiluneei erreparatzea. Jendeak gazta dastatzen duen bitartean, hitzekin nola esan asmatu nahian dabilela, ihes egiten dien onespen keinu horri egiten die kasu. Gizon batek intxaur ukitua hartu dio, neska gazte batek maindire garbiak aipatzen ditu. Unaik esaldi horiek jasotzen ditu ura eskuekin gordetzen saiatzen denaren antzera.
Badira ardiak urduri dauden hego haize egunak; esneak beste umore bat hartzen du horrelakoetan. Egun horietan neurria beste bat da, gatzatuak denbora gutxiago behar du, eta abesten hasten da. Amonak esaten zion esneak entzun egiten duela. Hura hil zenean esnea mihirik gabe geratu zela sentitu zuen. Eta ukimenak ordezkatu zuen entzumena. Palan hartzen zuen pisua, alearen harrokeria.
Behin, ketu ondoren, gazta xafla bati kosk egitean Itziarri begiek urrutira egin zioten ihes. «Zer entzun duzu?», galdetu zion. Itziarrek irribarre egin zuen. «Abuztuko kanpaiak», erantzun zion. Orduan jakin zuen gazta prest zegoela. Ez zuen probatu beharrik izan: nahikoa izan zuen kanpaien arrada hura entzutea. Besteen arnasean dagoen kanpai hotsa.
Arratsean, lainoa garbitzean, izarrek zaindari lana hartuko dute Urbiako larreetan. Unaik iganderako gaztak aukeratuko ditu; bakarrik arnasten duten kumeak lotara eramaten dituenaren antzera, mimoz. Ezin ditu dastatu, baina hartu die zaporea: ikasi du, eskuek eta entzumenak, landuz gero, dastamen propioa dutela.
Eta igandean, gazta lehiaketan, norbaitek bere gazta ahoan sartzean begiak ixten baditu, Unaik jakingo du keinu horretan dagoela berak landutako mokaduaren ondarea. ■
