Maria Rodriguezek (Beasain, 1996) Oporrak Bakean programa koordinatzen lan egiten du. Programa honen bitartez, haur sahararrek uda basamortutik eta errefuxiatu kanpamentuetatik kanpo pasatzeko aukera dute. Haur hauen testuingurua bertatik bertara ezagutzen izan da.
Erakunde desberdinekin kolaboratu duzu. Zein ibilbide egin duzu?
Unibertsitate garaian Haurralde Fundazioan egin nituen praktikak, Nikaraguan. Oso esperientzia aberasgarria izan zen, eta Mozanbikera joan nintzen ondoren. Hiru hilabetetako egonaldiak izan ziren eta irakasle aritu nintzen bietan. Eta abenduan Tindufeko saharar errefuxiatu kanpamentuetan izan naiz, Oiartzungo El Watan elkartearekin.
Nolako esperientzia izan da?
Orain arteko desberdinena. Egon naiz Erdialdeko Amerikan (Nikaragauan, Costa Rican..), Afrikako beste herrialde batzuetan ere, eta nahiz eta joan aurretik kontatu zidaten Saharako kanpamenduak eta ingurua nolakoak ziren, baina hara iritsi arte, ez nintzen benetan jabetzen. Aurreko esperientzia guztiak baino gogorragoa izan da, espero nuena baino gogorragoa. Han dena da harea, ezeren erdian daude, beraz, garapena oso zaila da bertan. Argia jartzen ari dira, baina ura bidoietan jasotzen dute, etxeak adobezkoak dira… Orain arte ezagutu dudan toki desberdinena da, erliebeagatik batez ere.
Zertara joan zara zu?
Nire helburua zen Oporrak Bakean proiektuan parte hartzen duten haurren errealitatea ulertzen ahalegintzea. Hemengo haurren jarrerak eta beharrak ulertzen ditugu, bizi dugun testuinguru eta errealitatearen barruan. Baina kanpotik datorren haur hori, nola dator? Zergatik dator horrela? Zein behar ditu? Zerk sortzen ditu behar horiek?
Kontuan izan, 47 urte bete direla Mendebaldeko Sahara Marokok okupatu zuenetik, Espainiako Estatuaren oniritziarekin. Ordutik hona, Herri Sahararra behartua izan da bere giza eskubideak zapaltzen dituen herrialde baten okupaziopean bizitzera, edota munduko deserturik lehorrenaren erdian dauden Tindufeko saharar errefuxiatu kanpamentuetan bizirautera, edota haien lurraldetik urrun emigratzera.
Haien bizimodua bertatik bertara ezagututa, uste nuen, errazagoa izango zela haiek ulertzea.
Eta lortu duzu?
Bizitzeko beste modu batzuk daudela eta denak direla egokiak ikasteko balio izan dit.
Oporrak Bakean egitasmoaren egoera zein da momentu honetan?
Pandemiak eragina izan du, eta azken urteetan asko jaitsi da Gipuzkoara etorri diren haurren kopurua. Egoera orokorra ez da ona, eta Goierrin ere ez da desberdina. Urgentziazkoa da, haurrak hartzeko familiak behar dira. Esango nuke, Goierri mailan azken bi urteetan ia ez dela haurrik etorri harrera familien faltagatik.
Goierri behean, esaterako, momentu honetan ez dago gai honi heltzeko erreferente den elkarterik, eta horrek, ziurrenik ez du laguntzen indarra egiten. Dena den, horrek ez du esan nahi haurrik ezin denik hartu etxean. Zeren Gipuzkoako koordinatzailearekin harremanetan jarrita egin daiteke.
Zein da egitasmoaren helburu nagusia?
Uda bateko besarkada lemapean abiatuko da otsailaren 24an, 2024ko udako harrera programa, eta helburuak asko dira. Uztailan eta abuztuan etortzen dira eta helburu nagusia da haur sahararrek kanpamenduetatik atera eta behintzat bi hilabete pasa ditzatela bertan ematen diren baldintza gogorretatik kanpo, udan 50 gradu baino gehiagoko tenperaturak izaten dituzte-eta.
Haurren osasuna hobetu elikadura orekatu baten bitartez, egunean bost bazkari eginez, elikagai fresko, barazki, fruta, proteinak eta abar hartuz.
Oinarrizko osasun azterketak egin eta kanpamentuetan antzeman edo tratatzea zaila diren gaitzak artatu: ikusmen eta entzumen arazoak, hortzetako gaitzak…
Haur sahararrek kultura eta hizkuntza berriak eta errefuxiatu kanpamentuetakoa ez den beste errealitate bat ezagutzea.
Mendebaldeko Sahara eta Herri Sahararraren egoeraren bueltan euskal herritarrak sentsibilizatu. Gizarte sahararra eta gizarte euskaldunaren arteko harremana sustatu. Eta bide batez, erlazio berriak egin etorkizunera begira.
Zer behar da harrera familia izateko?
Oporrak Bakean programak Euskadira datozen haur sahararren egonaldia kudeatzen du. Beraz, lehenengo baldintza da bertan bizitzea. Beste lurralde batean bizi direnek eta parte hartu nahi badute, norbere lurraldean Vacaciones en Paz programa kudeatzen duen elkartearekin jarri beharko lukete harremanetan.
Bigarrenik, denbora izan. Kontuan izan behar da, familiako beste kideekin bezalaxe, haur sahararrekin ere denbora ematea garrantzitsua dela. Udako bi hilabeteetan zehar bat gehiago izango dela familian. Lehendabiziko bi asteak denon egokitzapenerako tartea dira, hargatik, oso garrantzitsua da familiak haur sahararrarekin ahalik eta denbora gehien pasatzea garai horretan.
Denboraz gain, espazioa edukitzea. Haurrak ohe bat, bazkaltzeko mahaian toki bat, eta abar beharko du, familiako beste edozein kidek behar duen toki bera.
Horiez gain eta oso-oso garrantzitsua dena, gogoa, gogo ona izatea. Esperientzia ahaztezina izango den uda bat pasatzeko gogoa, kultura berri bat ezagutzeko gogoa, Saharar Herria laguntzeko gogoa…
Eta ardura eta konpromisoa. Programaren helburuak betetzeko familiek hurrengo konpromisoak bete beharko dituzte.
Han egon zaren bitartean aukera izan duzu programan parte hartu izan duten haurrekin egoteko?
Bai, Donostiara etorritako haur batekin egon ahal izan nuen, eta aitortzen dut arraroa izan zela. Ni konturatu ez, eta haurra konturatu zen. Saharar kanpamentuetan haur bat euskaraz entzutea izan zen sekulako ezustekoa… ezin izan nion negarrari eutsi!
Haur guztiak daude prest programan parte hartzeko?
Adin tarte bat jartzen da, baina ez, denak ez daude horrelako zerbait bizitzeko prestatuta.
300 baietz. Zer esan nahi du horrek?
Euskal Herrira datorren hegazkina bete nahi dugula.
Harrera familia izateko zer egin behar da?
Oporrak Bakean egitasmoan izena eman, Oporrakbakean.eus webgunean sartuta.
