Aitor Sarriegi Galparsoro • Irakaslea eta bertsolaria
«San Simon eta San Juda, joan zen uda, eta negua heldu da». Hala dio kantuak eta etorri da, santu artean etorri ere, negua! Hezkuntza-lege berriaren eztabaidaren erdi-erdian Euskal Hezkuntza Sistemako zentro desberdinen ezaugarri izan behar duen laikotasunarekin borrokan nonbait. Gure ikasgeletan eta ikasleen familietan erlijiorik praktikatuena katolikoa ez den garaiotan zer esana sortu du beste behin ere gabon-kanten hautaketak.
Urteak dira han-hemen ohiko gabon-kanten bertsio berrituak entzuten ari garela. Beste erlijio batzuekin ere gertatu da, ez ahaztu futbolean bertan Errealak ere aldatu zuela bere ereserkia. Ikusi ditugu sehaskako haurtxoak garai berrietan izar bihurtzen, Belena egindako bideak festara egindako, etab. Zer esanik ez, Hator hator, mutil, etxera edo Hator neska-mutil etxera… eta buruekin eta aburuekin gertatzen den moduan, toki bakoitzak bere irtenbidea eman nahi izan die egungo jendarterako atzean geratu diren formulei. Generoa era zabalean ulertzen hasiak garenean ere berdintasunaren izenean betiko bietara mugatu dugu, ordea, baina ez da tira egin nahi diodan hari-muturra.
Aitortzen dut, ez naiz gabon-kantak eraldatu zalea; aukeran, nahiago dut aldatzea. Esan bezala, tokian tokiko eta unean uneko moldaketak egin izan dira, kasu askotan zentzua galtzeraino eta nahi baino gehiagotan kantuaren egiturari, neurriari, errimari… errespetu gutxiko adabakiak jarrita. Gauza berdintsua gertatzen da Santa Ageda bezpera hurbildu ahala. Garbi dagoen bakarra da betiko bezala ezagutu ditugun kantuek egungo bizimoduarekin talka egiten dutela eta jende asko ez dela eroso sentitzen kaiola horretan. Nire ustea da ospakizun hauek guztiek izan badutela beste zentzu bat gurean, eta izango direla han-hemengo ganbaretan kutsu horrenik gabeko kantu zaharrak. Eta hala ere beste zerbait behar dela uste badugu beti dagoela aukera kantutegi berri eta eguneratua sortu eta jendarteari eskaintzeko. Zer da, bada, kultur-ondarea, etengabe berritzen ari den zerbait ez bada? Ziur askok eta askok eskertuko luketela halako ekarpena.
Bide batez, honek guztiak inork heldu nahi ez dion eta sakonagoa den arazo baten aurrean jartzen gaitu. Eguberriei neguko opor eta Aste Santuari udaberriko opor deitzen diegu, baina guztiok dakigu data horiekin bat egitea ez dela kasualitatea. Santa Ageda, Santa Lutzi, Santo Tomas… eta herrietako festa-egun eta lantegi nahiz eskoletako egutegiak ere jendartearekin eta egungo bizimoduarekin bat egiten ez duen oinarri bati lotuta daude. Heltzen hasita… prest al gaude guztiari heltzeko?
